झापा-भारतसँगको खुला सिमानाको फाइदा उठाउँदै झापा जिल्ला लागूऔषध विशेष गरी ब्राउन सुगरको कारोबारको अखडा बन्दै गएको छ ।
भारतीय कारोबारीले झापालाई नेपालभर ब्राउन सुगर फैलाउने ‘ट्रान्जिट’ र ठूलो बजारको रूपमा प्रयोग गरिरहेका छन्, जसले गर्दा यहाँको सामाजिक र सुरक्षा अवस्थामा गम्भीर चुनौती थपिएको छ ।
सीमावर्ती भारतीय बजारमा ब्राउन सुगरको खुला कारोबार हुनु र त्यहाँका सुरक्षाकर्मीको उदासीनताले नेपाली युवाहरू सजिलै दुर्व्यसनी र कारोबारी बनिरहेका छन् ।
भारतीय कारोबारी खुसुक्क नेपाली बस्तीमा पसेर स्थानीय एजेन्टलाई ब्राउन सुगर थमाएर फर्कने गरेका छन्, जसले उनीहरूलाई पक्राउ गर्न अत्यन्तै मुस्किल बनाएको छ ।
गोली हानेर कारोबारी पक्राउ
असार २४ गते साँझ भद्रपुर-७ को हुलाकी राजमार्गमा प्रहरीले फिल्मी शैलीमा छ राउन्ड गोली चलाएर दुईजना ब्राउन सुगर कारोबारीलाई पक्राउ गर्यो ।
लागूऔषध नियन्त्रण ब्युरोको टोलीले भारत, किसनगञ्जका मनिसुर आलम र झापा, कचनकवलका नसरुदिन मियालाई क्रमशः १०३ ग्राम र १०२ ग्राम ब्राउन सुगरसहित नियन्त्रणमा लियो । यो घटनाले कारोबारी कतिसम्म संगठित र खतरनाक छन् भन्ने प्रस्ट पार्छ ।
साइकलको ट्युबमा ब्राउन सुगर
असार २६ गते, झापाको कनकाई नगरपालिका-१ का पवन ऋषिदेवले प्रहरीको आँखा छल्न अनौठो जुक्ति अपनाए । उनी साइकलको टायरभित्रको ट्युबमा १६७ ग्राम ब्राउन सुगर लुकाएर ल्याउँदै गर्दा मध्यरातमा प्रहरीको फन्दामा परे ।
कारोबारीले तस्करीका लागि अपनाउने नयाँ-नयाँ तरिकाको यो एउटा ज्वलन्त उदाहरण हो । ६० वर्षीय भारतीय नागरिक गबरी सालाई प्रहरीले असोज २५ गते झापा गाउँपालिकाको सीमावर्ती क्षेत्रबाट ९३ ग्राम ब्राउन सुगरसहित पक्राउ गर्यो ।यसले कारोबारीमा उमेर समूहको कुनै हदबन्दी छैन भन्ने देखाउँछ ।
बढ्दो सञ्जाल र सुरक्षा चुनौती
यी प्रतिनिधि घटना मात्र हुन् । समस्याको जड निकै फराकिलो बन्दै गएको छ । आफ्नो वा परिवारको जायजेथा बेचेर, चोरी र लुटपाट गरेरै भए पनि युवाहरू ब्राउन सुगरको दलदलमा फसिरहेका छन् ।
मलद्वारमा लुकाएर ल्याउनेदेखि अनेक उपाय अपनाएर नेपाल भित्र्याइने ब्राउन सुगर अहिले गाउँका पसल-पसलमा समेत किन्न पाइने अवस्था सिर्जना भएको छ, जसले अवस्थाको भयावहतालाई दर्शाउँछ।
केही वर्षअघिसम्म नेपालबाट भारततर्फ गाँजा र भारतबाट डाइजीपाम, फेनारगन जस्ता औषध भित्रिने गरेकोमा अहिले यो प्रवृत्ति पूर्ण रूपमा बदलिएको छ । अब भारतबाट सोझै ब्राउन सुगर भित्रिन्छ ।
किन असफल हुँदैछ नियन्त्रण प्रयास ?
नेपाली प्रहरीले सक्रियता बढाए पनि यो एकतर्फी प्रयास मात्रै भएको छब। जबसम्म सीमापारि भारतीय क्षेत्रमा ब्राउन सुगरको खुला कारोबार नियन्त्रण हुँदैन, तबसम्म नेपालतर्फको प्रयासले मात्रै सफलता पाउन सक्दैन ।
विडम्बना यो छ कि, यति गम्भीर विषयमा नेपाली र भारतीय सुरक्षा अधिकारीबीच कुनै ठोस र परिणाममुखी छलफल समेत हुन सकेको छैन ।
सीमावर्ती क्षेत्रमा दुवै देशका सुरक्षा निकायको साझा र सशक्त अभियान सञ्चालन नहुँदासम्म यो अन्त्यहीन सिलसिला रोकिने देखिँदैन ।
